Historia Zamku w Kliczkowie

Zamek Kliczków

Większość źródeł historycznych podaje rok 1297 jako czas powstania zamku w Kliczkowie. Zamek stanowił jedną z kilku warowni granicznych wybudowanych przez księcia Bolka I Surowego na pd.-zach. granicy Księstwa Świdnicko-Jaworskiego, mających za zadanie obronę księstwa przed najazdem czeskim. Został zbudowany na wysokiej skarpie Kwisy otoczonej mokradłami prawdopodobnie jako budowla murowano-drewniana. Po upadku niezależności Księstwa Świdnicko – Jaworskiego w latach 90-tych XIV w. zamek stracił swoje znaczenie obronne, przekształcając się w kompleks zamkowo-folwarczny zarządzany przez kolejnych lenników króla czeskiego. Pierwszym rodem na trwale związanym z kliczkowskim zamkiem była rodzina Rechenbergów władająca posiadłościami przez prawie 300 lat.

Zamek Kliczków

Mikołaj von Rechenberg uważany jest za założyciela kliczkowskiej linii rodu. Jednymi z najbardziej znanych przedstawicieli rodziny Rechenbergów byli Kacprowie – Średni i Młodszy (przydomki nadano aby, odróżnić historycznie ojca i syna). Kacper Średni prawdopo-dobnie zapoczątkował przebudowę zamku na renesansowy dwór oraz ufundował wspaniały ołtarz w kościele pw. Trzech Króli w Kliczkowie. Jego syn Kacper Młodszy pełnił godność szambelana i radcy cesarskiego z tytułem barona. W tym czasie Kliczków otrzymał prawa miejskie i targowe. O pozycji właściciela Kliczkowa może świadczyć wizyta króla czeskiego Macieja w 1611 na dworze Rechenbergów. Można przypuszczać, że już w tym okresie zakończono prace przy częściowej przebudowie renesansowego dworu o czym świadczy opis zamku z połowy XVII w. znaleziony w aktach państ-wowego archiwum we Wrocławiu. Po okresie zniszczeń wojny trzydziestoletniej i szeregu sporach spadkowych, majątek wraz zamkiem przeszedł na dwa pokolenia w ręce rodziny von Schellendorf (do 1703). Następnie posiadłość odziedziczył baron Hans Wolfgang Wenzel von Frankenberg, gubernator i wicekanclerz na dworze cesarza Leopolda. Za jego panowania zamek, a szczególnie jego otoczenie uległo zmianom – posadzono aleje lipowe, zbudowano fontanny oraz ścieżki spacerowe. W okresie zarządzania majątkiem przez synów barona – Filipa,  później Maksymiliana w zamku gościło wielu znamienitych gości świeckich i kościelnych. W 1747 dobra kliczkowskie sprzedano rodzinie von Promnitz, właścicielom olbrzymich majątków w Pszczynie, Żarach, Borowej i Nowogrożcu. Po dwudziestu latach ciągłych zmian dziedziców Kliczkowa posiadłość przejął Jan Christian hrabia zu Solms – Baruth, który ożenił się z owdowiałą hrabiną Promnitz, a następnie jego syn Jan Henryk Fryderyk hrabia zu Solms i Tecklenburg. W tym okresie okolice zostały zniszczone przez kwaterujące w rejonie wojska napoleońskie. W pierwszej połowie XIX w. ma miejsce udokumentowana przebudowa renesansowego dworu w Kliczkowie. Zmienił się charakter i wystrój wielu sal zamkowych, dobudowano neogotycka wieżę (wieża Jenny), funkcje folwarczne przeniesiono do zabudowań poza zamkiem.

Sala Balowa

Od marca 1877 na mocy testamentu właścicielem dóbr został Fryderyk Herman Jan Jerzy hrabia zu Solms – Baruth (od 1906 posiadający tytuł książęcy). Przez ponad czterdzieści lat sprawował władzę nad posiadłością. Należał on do najwyższych dostojników cesarskich piastując urzędy szambelana dworu, podkomorzego i nadłowczego. Na jego zaproszenie czterokrotnie bywał w Kliczkowie cesarz Wilhelm II oraz kilkakrotnie następca tronu. Fryderyk w 1881 zlecił  dwóm znanym berlińskim architektom, Henrykowi Kayserowi i Karolowi von Grossheimowi przebudowę rezydencji. Całkowita przebudowa zamku trwała trzy lata i kompletnie zmieniła oblicze dworu. Otoczenie rezydencji zaprojektował znany w Europie specjalista kompozycji ogrodowych, Edward Petzold. W 1920 po śmierci księcia posiadłość odziedziczył jego najstarszy syn. W okresie II wojny światowej po zamachu na Hitlera zamek skonfiskowano, członków rodziny aresztowano.

Choć obiekt nie został zniszczony w czasie bezpośrednich działań wojennych to jeszcze w 1945 został całkowicie rozgrabiony przez wojska sowieckie oraz szabrowników. Przez następne 25 lat obiektem zarządzało m.in. Nadleśnictwo Bolesławiec oraz Wojsko Polskie. W momencie objęcia użytkowania zamku przez Politechnikę Wrocławską na początku lat 70-tych XX w. obiekt był prawie całkowicie zniszczony. Podjęto wówczas pierwsze częściowe próby remontu pojedynczych skrzydeł zamku. W latach 90-tych zamek od gminy Osiecznica nabyła firma Integer S.A. specjalizująca się w konserwacji zabytków. Obiekt zabezpieczono, a w 1999 zapadła decyzja o odbudowie i adaptacji obiektu na cele konferencyjno – wypoczynkowe. Powołano pracownię, w której powstał kompleksowy projekt rewaloryzacji; pracami kierowały Alina Zamorska i Ewa Hawrylak. Do zespołu aranżacji wnętrz dołączyła arch. Anna Morasiewicz, park zaprojektowała Anna Ornatek. W marcu 2000 podjęto prace budowlano – konserwatorskie. Prace zrealizowno kompleksowo do listopada 2001 co należy uznać za czas niezwykle krótki dla działań budowlano – konserwatorskich o tak szerokim zakresie.

ZK
© Zdjęcia: Kliczków