Wrocław – Nauka, kultura i sztuka

Institut
Filologii Polskiej

Miasto, to nie tylko budowle i zabytki; to przede wszystkim ludzie, ich twórczy wysiłek, pomoc innym w realizacji ich pomysłów, czasami najzwyklejsza życzliwośċ. Wśród ludzi mających widoczny wpływ na losy i rozwój Wrocławia wielu zostawiło znaczący ślad, a decyzje przez nich podjęte owocują po dzień dzisiejszy. W pamięci zachowaċ należy wspaniałego botanika, pierwszego rektora Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej (1945-1951), współzałożyciela wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Stanisława Kulczyńskiego. Z szacunkiem wspominiaċ należy Bolesława Drobnera, pierwszego po wojnie prezydenta Wrocławia, który z niezwykłą energią i zapałem przystąpił do odbudowy i rozbudowy miasta. Za rządów prof. Bolesława Iwaszkiewicza, znakomitego matematyka dobrze rozumiejącego sprawy kultury, przychylnego artystom urósł Wrocław do rangi kulturalnej metropolii.

Teofil Trzciński i Andrzej Witkowski to ludzie teatru, którzy wydobywjąc teatry Polski i Rozmaitości z artystycznego marazmu nadali im piętno wielkiej sztuki odczuwalnej do dnia dzisiejszego. We Wrocławiu działali naukowo Janina i Włodzimierz Trzebiatowscy, znakomici chemicy, założyciele Instytutu Niskich Temperatur i Badań Struktualnych PAN. Hołd oddaċ należy Bolesławowi kardynałowi Kominkowi, prze-nikliwemu politykowi i inicjatorowi Listu biskupów polskich do biskupów niemieckich na 1000–lecie Państwa Polskiego, w którym zawarte zostały historyczne słowa ”przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, stanowiące do dzisiaj duchowy fundament budowania nowej rzeczywistości między Niemcami, a Polską. Z Uniwersytetem Wrocławskim związało swoją pracę kilku noblistów: prof. prawa rzymskiego Theodor Mommsen (literatura, 1902), prof. Philip Lenard (chemia 1905, niestety, póżniejszy zagorzały zwolennik Hitlera), odkrywca pirozolu i zymazy Eduart Buchner (chemia 1907). Noblistą był również Max Born (1954), najwybitniejszy twórca fizyki kwantowej, zagorzały przeciwnik zbrojeń atomowych. Nad miastem unosi się aura osiągnięċ profesorów Wiktora Brossa oraz Ludwika Hirszfelda w dziedzinie hematologii czy matema-tycznej szkoły Hugo Steinhausa.

Ossolineum

Od najdawniejszych czasów wiodącą rolę w kształtowaniu poziomu naukowego odgrywały we Wrocławiu biblioteki: najpierw były to wspaniale wyposażone księgozbiory prężnej wrocławskiej arystokracji i biskupów, dzisiaj działają tutaj dwie ogromne biblioteki naukowe – Uniwersytecka i najpoważniejsza książnica humanistyczna w Polsce, ostoja narodowa w czasach zaborów, Ossolineum*. Bogata tradycja i przeszłośċ historyczna nie stoją na przeszkodzie w kształtowaniu się nowej, współczesnej obyczajowości opartej na tolerancji i otwartości na świat zewnętrzny, której miarą jest współpraca z placówkami naukowo – kulturowymi na całym świecie. To tu odbywa się, wpisany do Europejskiego Stowarzyszenia w Genewie, Festiwal Wratislavia Cantas i Międzynarodowe Triennale Rysunku, tu działa słynny w świecie Teatr Pantomimy Tomaszewskiego oraz unikatowe Muzeum Poczty i Telekomunikacji, a Panorama Racławicka przyciąga wielotysięczną publicznośċ. Wrocławska przeszłośċ teatralna ma wielkie tradycje – już w r. 1610 odwiedził Wrocław zawodowy zespół teatralny z Anglii ze sztukami Szekspira. Saksoński zespół teatralny wystawiał Króla Leara i dzieła Moliera. Miłośċ do opery zaszczepił wrocławianom włoski kompozytor Antonio Bioni, oraz stacjonujący w Oławie syn Jana III Sobieskiego. Już w XVIII w. powołano do życia teatr miejski ze stałym zespołem zawodowym, którym kierował wiedeńczyk Franciszek Schuh. Tutaj w latach 1760/1765 działał Gotthold E. Lessing, twórca pierwszej niemieckiej komedii narodowej Minna von Barnhelm. Po drugiej wojnie światowej, mimo komunistycznego administrowania kulturą Wrocław stał się teatralną potęgą, a każda premiera była wydarzeniem na skalę światową. Życie teatralne w mieście kwitło niezwykle bujnie do czasu, kiedy to w roku 1981 w wyniku stanu wojennego nastąpił jego zastój i potem tylko w niektórych placówkach udało się wskrzesiċ konieczną energię. Życie teatralne rozkwitło ponownie w latach 90-tych.

Rynek

Że muzyka łagodzi obyczaje, wiedziano we Wrocławiu już w średniowieczu. Na arystokratycznych dworach urządzano spotkania towarzyskie, których często głównym celem było słuchanie muzyki. Pierwsze publiczne koncerty organizowano już w baroku; w roku 1720 kupcy wrocławscy założyli Collegium Musicum, gdzie z końcem XVIII w. organizowano raz w miesiącu koncerty symfoniczne. Ich poziom sięgnął na początku XIX wieku szczytu, jako że dyrygentem orkiestry został twórca niemieckiej opery romantycznej, Carl Maria von Weber. Tutaj koncertowali Nicollo Paganini, Franciszek Liszt, Anton Rubinstein, Richard Wagner, Johannes Brahms, Edvard Grieg, Fryderyk Chopin, Henryk Wieniawski, Ignacy Paderewski i Marcelina Sembrich–Kochańska. Tej starej i świetnej tradycji muzycznej nie zmarnował Wrocław i dzisiaj. Wratislavia Cantans od lat przyciąga światowej sławy artystów i zespoły jazzowe. W świecie liczy się Filharmonia Wrocławska, jak również Wrocławska Orkiestra Kameralna Leopoldinum*.

Rozwój klasztorów i budowli sakralnych oraz rosnące bogactwo miasta sprzyjały rozwojowi sztuk pięknych. Mieszkał i pracował tutaj wybitny mistrz manieryzmu (druga poł. XVI wieku), Tobiasz Fendt, twórca malowidła Wizja Ezechiela. Michał Willmann (ur. 1630), malujący swoje znakomite obrazy na podstawie dzieł Rembrandta i Rubensa, Ślązakiem został z wyboru. W XIX wieku doskonałą pozycję osiągnął saksoński portrecista Ernst Resch. Dziś Wrocław jest silnym ośrodkiem plastycznym; Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych wykształciła wielu znakomitych artystów. Prace wielu z nich zgromadzone są w Galerii Malarstwa Współczesnego Muzeum Narodowego, a prezentowane są w galeriach europejskich, USA, Japonii, Ameryki Południowej. Dzisiejszy Wrocław to nie tylko pięknie odrestaurowane zabytki i architektura. To wielki ośrodek nauki, centrum inteligencji, a skupiony tu silny potencjał artystyczny oddziaływuje na cały region. Istotnym atutem miasta jest jego położenie geograficzne tak ważne u zarania, jak i w dzisiejszej dobie otwierania się Polski na Europę Zachodnią i świat.

* Ossolineum – Zakład Narodowy im. Ossolińskich, ufundowany 1817 przez księcia Józefa Maksymiliana Ossolińskiego dla Narodu Polskiego we Lwowie. Zawierał niezwykle bogate zbiory biblioteczne. Jeden z najważniejszych ośrodków kultury polskiej

* Orkiestra Leopoldinum założona 1978, nawiązuje swoją nazwą do jednego z najcenniejszych zabytków architektury barokowej w Europie Środkowej, słynącej ze znakomitej akustyki Auli Leopoldyńskiej Uniwersytetu Wrocławskiego

Bibliografia
Marek Karpf, Maciej Wilczek: Wrocław – portret miasta
Doc.dr Tadeusz Łepkowski: Mały słownik historii Polski
Bogdan Snoch: Protoplasta książąt śląskich
Bogdan Zdrojewski: Wrocław, krajobraz społeczny i gospodarczy

Veröffentlicht unter Historia